XVII Dzień Judaizmu – wykłady i warsztaty (01.2014)
14 stycznia 2014 r. w Collegium Gostomianum odbyła się druga część obchodów XVII Ogólnopolskiego Dnia Judaizmu. Młodzież, Dyrekcja szkoły, nauczyciele oraz zaproszeni goście wysłuchali następujących wykładów:
- Niemieckie obozy zagłady w ramach Einsatz Reinhardt na przykładzie "SS Sonderkommando Sobibor". Piotr Ławrowski – Muzeum Okręgowe w Sandomierzu.
- Święta żydowskie – Hanna Kossowska.
- Symbolika nagrobków żydowskich- Joanna Pieronkiewicz Szpernal – I LO Collegium Gostomianum w Sandomierzu.
Prelekcji pani Hanny Kossowskiej towarzyszyły warsztaty zorganizowane wspólnie z młodzieżą pod opieką Marty Korzynek i Agnieszki Kunys Łukawskiej. Dzięki nim uczestnicy mieli okazję zapoznać się z osobliwościami kuchni żydowskiej.
Pani Hanna Kossowska studiowała Historię Sztuki i Etnografię w Poznaniu. Uczęszczała także na wydział Malarstwa i Grafiki. Przez pięć lat była aktorką w Państwowym Teatrze Żydowskim w Warszawie. Występowała także w następujących filmach: "Syberiada polska", "Pokłosie", "Lista Schindlera", "Odjazd", "Jeszcze tylko ten las", "Korczak", "Maskarada". Obecnie prowadzi warsztaty z Kaszrutu, Halachy, Jidyszkajtu i Sztuki Żydowskiej. Zajmuje się malarstwem, grafiką i projektowaniem scenografii oraz biżuterii. Ma w dorobku kilkanaście wystaw. Jej obrazy znajdują się w prywatnych zbiorach na całym świecie.
W Collegium Gostomianum odbył się także Konkurs wiedzy o historii i kulturze Żydów polskich. Konkurs był skierowany do uczniów gimnazjów, miał charakter testu, jego problematyka opierała się na historii, kulturze i religii Żydów. Organizatorem był Waldemar Białousz wraz z młodzieżą I LO.
Na terenie szkoły zorganizowano także okolicznościowe wystawy. Pani Wicedyrektor Barbara Tęgiewicz przygotowała wystawę pt."Oni byli naszymi uczniami – uczniowie wyznania mojżeszowego w historii szkoły”. W Bibliotece Szkolnej można było obejrzeć wystawę "Historia i kultura Żydów licealistom nieobca". Wystawa przygotowana przez Julię Byrę i Julię Lipiec – uczennice klasy 1F, pod opieką Marty Korzynek, była dopełnieniem panelu edukacyjnego. Zostały zaprezentowane sylwetki pisarzy pochodzenia żydowskiego, których twórczość omawiana jest na lekcjach języka polskiego. Są to: Julian Tuwim, Hanna Krall, Bruno Schulz i Bolesław Leśmian. Wystawę wzbogaciły listy Juliana Tuwima do Ludmiły Mariańskiej z roku 1951 i 1953, zdjęcia Hanny Krall z pobytu w Sandomierzu w 2000 r. oraz "Poezje" Bolesława Leśmiana z 1946 r. Uzupełnieniem wystawy była prezentacja multimedialna w Bibliotece Szkolnej, przygotowana przez Anitę Stypę z klasy 1F i Patryka Wilka z klasy 2E pod opieką Marty Borowskiej. Wystawa cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród uczniów, nauczycieli i zaproszonych gości.
Serdecznie dziękujemy Panu Jerzemu Krzemińskiemu z Muzeum Okręgowego w Sandomierzu za umożliwienie prezentacji zdjęć i listów oraz Paniom z Miejskiej Biblioteki Publicznej i Biblioteki Pedagogicznej za udostępnienie materiałów.
Poniżej prezentujemy relację Julii Stachurskiej, uczennicy klasy 1F.
14 stycznia do bram naszej szkoły zawitali Hanna Kossowska, Piotr Ławrowski oraz Yankel Szyc.
Pierwszy wykład Pana Piotra Ławrowskiego "Niemieckie obozy zagłady ramach Einsatz Reinhardt na przykładzie SS Sonderkommando Sobibor" był bardzo ciekawy, wzbogacony fragmentami filmu oraz prezentacją multimedialną. Stanowił dla nas wzruszającą lekcję historii.
Następny wykład Pani Hanny Kossowskiej dotyczył Świąt Żydowskich. Najważniejszym świętem jest Szabat, który odbywa się w ostatni dzień każdego tygodnia (sobota). Szabat zaczyna się o zmierzchu w piątek i trwa do zmierzchu w sobotę, jego godziny są więc ruchome i zależą od pory roku i szerokości geograficznej. W sobotę wyznawcy judaizmu mają obowiązek zaprzestania większości codziennych obowiązków. Zakazana jest praca zarobkowa, sprzątanie, rozniecanie ognia (i używanie elektryczności), a także podróżowanie na większe odległości. Uświęcenie Szabatu obejmuje cały dom i wszystkich domowników. Przed piątkowym wieczorem gotowe są już potrawy przeznaczone na trzy uroczyste posiłki. Domownicy zakładają odświętne ubrania, pani domu zapala i błogosławi świece, a po powrocie z Synagogi, rodzina zasiada do świątecznej kolacji. Pan domu błogosławi wino i chałki.
Pierwszy miesiąc cywilnego kalendarza żydowskiego, przypadający na wrzesień-październik w kalendarzu gregoriańskim to Tiszri. W kalendarzu religijnym miesiąc ten wypada jako siódmy i liczy 30 dni. Nowy Rok to Rosz ha-Szana. Trwa 2 dni do święta Jom Kippur. Spożywa się tylko dania koszerne. Dwa świąteczne dni Rosz ha-Szana to pierwsze z dziesięciu dni żalu za grzechy. Człowiek ma 10 dni na przeproszenie osoby, wobec której był nie w porządku. Musi ją przeprosić 3 razy. Jeżeli za trzecim razem nam nie wybaczy, nasz grzech przechodzi na nią. Jest to również czas, w którym należy prosić Boga o wybaczenie za wszystkie grzechy.
Szabat Szabatów to Jom Kippur. Wtedy odbywa się wielki, ścisły post. Zakazane jest spożywanie posiłków i napojów. W święto to można wyłącznie chodzić, trochę spać i oddychać.
Sukkot – święto rozpoczynające się pięć dni po święcie Jom Kippur. Podczas tego święta recytuje się psalmy i wykonuje obrzęd kołysania bukietami splecionymi z gałązek palmy (symbolizuje kręgosłup), wierzby (symbolizuje usta), etrog (serce), mirtu (oko). Bukiet ten charakteryzuje cztery rodzaje ludzi:
- mirt – ludzie znający prawo, ale go nieprzestrzegający,
- palma – nieznający prawa, ale go przestrzegający,
- wierzba – ani nieznający, ani nieprzestrzegający,
- etrog – bogobojni, znający prawo i go przestrzegający.
Potrawy świąteczne to: Rosz ha-Szana: piernik, ciasta z jabłkami, jabłko z miodem, ryby; Sukkot: potrawy z warzyw, np. nadziewany bakłażan, krepluch.
Chanuka – najważniejszym rytuałem święta jest zapalanie świateł: jednego – pierwszego dnia święta, dwóch – drugiego aż do ósmego, kiedy to zapalane jest osiem świateł. Używany jest do tego charakterystyczny świecznik, zwany chanukiją z dziewięcioma ramionami, z czego jedna spełnia rolę pomocniczą, gdyż od niego w kolejności od prawej do lewej zapala się pozostałe świece. Przez 8 dni święta dzieci dostają prezenty.
Szawuot ( Święto Żniw, Święto Tygodni, Czas Nadania Naszej Tory, Święto Pierwszych Zbiorów) – święto związane z czasem, gdy Żydzi dostali prawa, co oznaczało, że stali się ludźmi wolnymi (nadanie Tory Mojżeszowi na górze Synaj). Podczas Święta Żydzi czytają w synagogach Dziesięć Przykazań, Księgę Rut, a później całą noc studiują religijne księgi. Dekorują synagogi kwiatami, zielonymi gałązkami, wycinankami. Jedzą potrawy mleczne, np. naleśniki, serniki, pierożki z serem. Potrawy te przypominają o tym, że w momencie otrzymania Tory i zawartych w niej nakazów koszerności, Żydzi jedli wyłącznie mleczne posiłki w oczekiwaniu na przygotowanie koszernego mięsa.
To tylko niektóre z bardzo wielu niezwykle interesujących Świąt żydowskich.
Wykład Pani Hanny Kossowskiej uzupełniony został wieloma pięknymi zdjęciami oraz prezentacją multimedialną. Na koniec warsztatów odbył się poczęstunek. Mieliśmy okazję spróbować koszernej czekolady, ogórków, chałki oraz tradycyjnej żydowskiej sałatki jajecznej, którą przygotowaliśmy według wskazówek Pani Hanny. Bardzo serdecznie dziękujemy, że mogliśmy wziąć udział w tak ciekawych warsztatach.
