Podstawowym narzędziem korzystania z zasobów Internetu oraz – coraz częściej – pracy jest przeglądarka. Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo i prywatność, polecamy przeglądarki: Mozilla Firefox lub Brave Browser. Obydwie przeglądarki można instalować w różnych systemach operacyjnych, np. w Linuksie.
Aby lepiej rozumieć Internet, a także działanie przeglądarek warto zapoznać się z polskojęzycznym materiałem dostępnym na stronie Dwadzieścia rzeczy, które należy wiedzieć o przeglądarkach i Internecie.
Wybór przeglądarki jest ważny, ale równie ważne jest przestrzeganie kilku zasad podczas ich używania i korzystania z Internetu. Oto niektóre z nich.
- Aktualizuj przeglądarki.
Korzystaj zawsze z najnowszej wersji przeglądarki. W systemie Windows przeglądarki zazwyczaj same dbają o aktualizację lub też o niej powiadamiają. Niekiedy jednak wymagane jest uruchomienie przeglądarki z uprawnieniami administratora systemu, aby dokończyć aktualizację.
Wersję np. Mozilli sprawdzisz wybierając z menu "Pomoc/O programie Firefox (Iceweasel)", w Chromium wybierz "Chromium – informacje" itp. (Opisane opcje dla Chromium powinny działać również w Google Chrome.) - Skonfiguruj przeglądarkę.
W Mozilli wywołaj z menu programu "Preferencje". W Chromium wybierz "Ustawienia". Określ stronę startową podając jej adres (Mozilla: Ogólne/Strona startowa; Chromium: Po uruchomieniu/Otwórz konkretną stronę...). Włącz opcję "Do not track" (Nie śledź) (M: Prywatność/Informuj witryny, że użytkownik nie chce być śledzony; Ch: Pokaż ustawienia zaawansowane/Prywatność/Wysyłaj żądanie „Do not track” (bez śledzenia) podczas przeglądania). Zablokuj (częściowo) śledzenie za pomocą plików cookies (M: Prywatność/Historia/Program Firefox: będzie używał ustawień użytkownika/Akceptuj ciasteczka/Akceptuj ciasteczka z innych witryn: nigdy; Ch: Prywatność/Ustawienia treści/Zablokuj pliki cookie i dane z witryn innych firm). Można również dostosować do swoich potrzeb zakres i sposób przechowywania informacji gromadzonych podczas przeglądania Internetu (M: Prywatność/Historia/Program Firefox: będzie używał ustawień użytkownika). Na koniec warto od czasu do czasu wyczyścić całą historię przeglądania (M: Historia/Wyczyść historię przeglądania; Ch: Prywatność/Wyczyść dane przeglądarki). - Nie klikaj byle czego.
Podczas przeglądania stron nie klikaj bezmyślnie w cokolwiek się da, nawet na stronach znanych i często odwiedzanych. Atrakcyjne linki (chwytliwe hasła tekstowe, "ciekawe" obrazki lub ikony) to jedna z podstawowych technik atakowania użytkowników. Niebezpieczne pod tym względem są również portale społecznościowe, w tym Facebook.
Zanim klikniesz, postaraj się sprawdzić, gdzie kieruje Cię link. Sprópuj najechać myszką na odnośnik i rozpoznać, na jaki serwer kieruje link pokazywany zazwyczaj w lewym dolnym rogu przeglądarki. Jeżeli adresu nie widać, można link kliknąć prawym klawiszem, skopiować adres odnośnika, wkleić i sprawdzić na pasku adresowym nowej karty. Przekierowanie na inne serwery, m.in. "egzotyczne", może być podejrzane. - Uważaj co pobierasz.
W internecie można znaleźć wiele materiałów, ale nie wszystkie warte są zapisania na dysku komputera. Pobieraj więc tylko to co rzeczywiście potrzebne i tylko ze źródeł sprawdzonych. Obowiązkowo stosuj i aktualizuj program antywirusowy w systemach Microsoftu. Alternatywnie zacznij korzystać z Linuksa, zmniejszysz, choć nie zlikwidujesz w zupełności zagrożenie. Pamiętaj, że złośliwe oprogramowanie może kryć się nie tylko (i dzisiaj nie przede wszystkim!) w programach, ale również w archiwach (zip, rar, itp.), plikach graficznych i filmowych (!), plikach Worda, Excela i Power Pointa, wreszcie w popularnych plikach formatu pdf. Z tego powodu aktualizować należy oprogramowanie służące do ich przeglądania, czyli archiwizery, pakiet biurowy Microsoft Office (poprawki bezpieczeństwa), alternatywnie warto przejść na LibreOffice lub OpenOffice, przeglądarki graficzne, czytniki pdf (np. Adobe Acrobat Reader, lepsze są alternatywy, np. PDF X-Change Viewer). - Uważnie przeglądaj maile.
Jeżeli odczytujesz maile za pomocą przeglądarki, obowiązują te same zasady jak w przypadku omówionych wyżej linków. Nie warto na przykład w ogóle otwierać wiadomości od nieznanych, podejrzanych nadawców, wiadomości, których temat obiecuje wielką wygraną, radykalną zmianę (zazwyczaj fizyczną), szybki i duży zarobek itp. Najlepiej oznaczać je jako spam. Generalnie ostrożność należy zachować w przypadku maili reklamowych. Także wtedy, kiedy adresat wiadomości jest inny niż Twoje konto.
Większe możliwości kontroli maili daje zainstalowanie dedykowanego programu, czyli klienta poczty, pozwalającego m.in. ściągać wiadomości na dysk i przeglądać je lokalnie. Zainteresowanych odsyłamy do lektury materiału Programy pocztowe. - Korzystaj z dodatków.
Rozważ instalację dodatków zwiększających bezpieczeństwo, a niekiedy przyśpieszających wczytywanie stron. Godny polecenia jest np. dodatek blokujący reklamy i kod ładowany z potencjalnie niebezpiecznych serwerów. Dla Mozilli polecić można Adblock Edge, dla Chromium czy Opery AdBlock.
Wiele zagrożeń podczas korzystania zwłaszcza z nieznanych serwisów wiąże się ze skryptami JavaScript. W Mozilli można je kontrolować za pomocą dodaktu NoScript. - Korzystaj z bezpiecznych połączeń.
Jeżeli jest taka możliwość zawsze korzystaj z usług sieciowych za pomocą protokołu szyfrowanego, który rozpoznasz po zielonej ikonie kłódki i skrócie https:// poprzedzającym adres witryny. - Wyloguj się z serwisu!
Wiele usług (witryn) internetowych wymaga logowania. Informacje z tym związane przeglądarka zapisuje lokalnie w pamięci podręcznej (cache), z której mogą zostać odczytane przez złośliwe osoby lub oprogramowanie. Dlatego zawsze trzeba pamiętać o wylogowywaniu się, a nawet (w miejscach bardziej publicznych (np. pokój nauczycielski, szkolna pracownia, szkolna biblioteka) o czyszczeniu historii (por. wyżej). Opcjonalnie można korzystać z trybu incognito, w którym przeglądarka nie przechowuje danych (M: Nowe okno prywatne; Ch: Nowe okno incognito). Z newralgicznych serwisów, np. finansowych, w miejscach publicznych nie należy korzystać w ogóle.
Ponieważ sieć i dostępne w niej usługi rozwijają się i zmieniają bardzo dynamicznie, nic nie zastąpi zdrowego rozsądku i ostrożności. Z tego samego powodu powyższe wskazówki nie zapewnią całkowitego bezpieczeństwa, mogą je natomiast znacząco zminimalizować.
(rb)
