Porteus – przenośny Linux

Materiały edukacyjne z informatyki

Poniższy tekst dotyczy Porteusa w starszej wersji 3.2.1. Nowsza opisana została tutaj.

Porteus jest odmianą Linuksa zoptymalizowaną do uruchamiania z nośników wymiennych, np. kluczy USB. Oparty jest na najstarszej dystrybucji Linuksa o nazwie Slackware.

Porteus Linux

Porteus ma budowę modularną, słada się z paczek zawierających system plików SquashFS. Na kluczu USB (płycie CD) znajduje się katalog /porteus zawierający wszystkie moduły:

  • base - moduły systemu bazowego,
  • modules - tu umieszczamy moduły ładowane automatycznie podczas startu,
  • optional - oprogramowanie dodatkowe, ładowane na żądanie.

Pobieranie i nagrywanie

Przygotowaliśmy dwie wersje systemu do pobrania:

Porteus_BASE - system podstawowy ze środowiskiem XFCE4, ładowane domyślnie: spolszczenie, czcionki, Geany IDE, git, Python 2.7.5, biblioteka Qt4 i PyQt4, wszystkie biblioteki wymagane przez scenariusze Python101.

Porteus_FULL - dodatkowo profesjonalne edytory SublimeText3 i PyCharm w postaci dynamicznych modułów do załadowania.

W systemie Windows plik iso po pobraniu nagrywamy na pendrajwa za pomocą programu Rufus – polecamy ten sposób nawet użytkownikom Linuksa ;-)

W systemach Linux wykonujemy następujące czynności z konta roota. Po pierwsze montujemy plik iso:

# mkdir /mnt/loop
# mount -o loop /path/to/file.iso /mnt/loop

Następnie wkładamy klucz USB, na który chcemy zainstalować system. Powinien zostać zamontowany automatycznie, np. jako /dev/sdb1. Możemy to sprawdzić wydając polecenie: mount. Następnie kopiujemy katalogi /boot i /porteus na klucz USB. Na koniec uruchamiamy instalator z katalogu /mnt/sdb1/boot poleceniem: sh Porteus.installer-for-Linux.com.

Dodatkowe moduły, które udostępniamy, umieszczamy w katalogu modules, jeśli mają być ładowane automatycznie, lub w katalogu optional, jeśli chcemy je ładować w miarę potrzeb. Wtedy wykorzystujemy program "Aktywuj moduł opcjonalny".

Pierwsze uruchomienie

System błyskawicznie się uruchamia i pozwala na zachowanie wprowadzanych zmian, tj. konfiguracji, oprogramowania czy dokumentów użytkownika. W tym celu należy utworzyć specjalny plik zapisu.

Wybieramy Start/System/Porteus Setings Centre, podajemy hasło roota (administratora), czyli toor, i klikamy ikonę dyskietki.

Porteus Settings Center

Klikamy ikonę Porteus Save Changes i wybieramy opcję "I want to create a new save file" przycieskiem Create.

W polu "Location" kilkamy ikonę folderu i wskazujemy napęd USB. W komputerach z jednym dyskiem twardym będzie to nazwa "sdb1". Jeżeli mamy wątpliwości, możemy uruchomić Start/System/Porteus system info, kliknąć Porteus/Boot_info i sprawdzić wpis "# Booting device".

Wybór napędu sdb1

W polu "Savefile name" wpisujemy nazwę pliku, np. "porteussave.dat", rozmiar zostawiamy domyślny. Na koniec klikamy "OK".

Savefile manager

Po zapisaniu pliku powracamy do okna "Porteus Settings Centre", w którym wybieramy Edit porteus.cfg. Plik ten znajduje się w katalogu /boot/syslinux i definiuje opcje startowe systemu. Odszukujemy pierwszy wpis "changes=/porteus" i zmieniamy na changes=/porteussave.dat zgodnie z podaną wcześniej nazwą pliku zapisu.

porteus.cfg

Po ponownym uruchomieniu systemu wszystkie zmiany będą zapisywane. Jeżeli tworzymy lub ściągamy i zapisujemy wiele plików, warto sprawdzać ilość dostępnego miejsca w pliku zapisu:

  • du -sh /mnt/live/memory/changes - poda ilość zajętego miejsca;
  • df -h /mnt/live/memory/changes - poda ilość wolnego miejsca.

W przypadku wyczerpywania się wolnego miejsca w pliku zapisu możemy zwiększyć jego rozmiar wybierając:

  • start systemu w trybie "Always Fresh mode",
  • następnie Start/System/Porteus Settings Centre/Porteus changes i opcję "Porteus Save Changes",
  • później "I want to resize a save file":

Resize existing file

Uwaga: tworzony jest nowy plik zapisu w podanej lokalizacji zawierający dotychczasowe zmiany. Jeżeli zaznaczymy usunięcie dotychczasowego pliku, nowy trzeba przenieść w dotychczasowe miejsce lub zmienić ścieżkę w pliku "porteus.cfg".

Moduły

  • Moduły można (de)aktywować dwukrotnym kliknięciem.
  • Domyślną przeglądarką jest Palemoon, zawarta w module /porteus/base/04-palemoon.xzm. Jeżeli chcesz Firefoksa, pobierz moduł 04-firefox.xzm stworzony przez twórców Porteusa i zastąp nim Palemoona.
  • Niektóre moduły wymagają innych, zobacz niżej.
  • Dodaliśmy moduły pycharm-2016.1.xzm i wymagane środowisko Javy jdk-8u66.xzm. Oba moduły można pobrać, wgrać do katalogu /porteus/optional i przetestować. Uwaga: aktywuj moduły dwukrotnym kliknięciem i nie ładuj Javy w wersji 7 z modułu openjre-7u95.xzm.

Dla zainteresowanych

  • Hasło do konta domyślnego użytkownika guest to... guest.
  • Wersję systemu (32/64-bity) oraz system bazowy (np. wsparcie dla EFI, środowisko graficzne) można skonfigurować samemu na stronie Porteus Wizard.